Ραντεβού στο χιόνι

Η Σαμαρίνα, αυτήν την εποχή το πιο πιθανόν είναι να τη δεις ντυμένη στα λευκά!

«Τα χιόνια του χειμώνα φέρνουν τα νερά της άνοιξης», έλεγαν οι παλιοί και χαμογελούσαν με ικανοποίηση όταν το χιόνι σωρευόταν στις κορυφογραμμές.
Καλώς τον, λοιπόν, και φέτος τον γερο-χειμώνα με τα χιονισμένα έλατα, τα άσπρα του χαλιά στα υψίπεδα και στις κοιλάδες, με τα λευκά σκουφιά στις καμινάδες, τα κρύσταλλα στις στέγες...
Δεν ήταν δυνατόν να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τον καιρό που θα έκανε όταν εσείς θα διαβάζατε αυτές τις γραμμές. Οταν όμως γραφόταν αυτό το άρθρο, τα κύματα κακοκαιρίας διαδέχονταν το ένα το άλλο, σκεπάζοντάς με χιόνια τα ορεινά χωριά και τα όμορφα βουνά μας.
Γι’ αυτό, λοιπόν, με εκδρομική διάθεση δώσαμε «ραντεβού στο χιόνι», σε τρία από τα ψηλότερα χωριά της Ελλάδας, όπου οι πιθανότητες να απολαύσετε χιονισμένα τοπία αυτήν την εποχή είναι πραγματικά πάρα πολλές.

Σαμαρίνα, το παιδί του Σμόλικα

Σούρουπο και η Δολίνη στον Σμόλικα, μόλις λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Σαμαρίνα, αποκτά παραμυθένιες διαστάσεις | Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com

Μαζί με την Αετομηλίτσα, το αδελφό βλαχοχώρι στον Γράμμο, η Σαμαρίνα διεκδικεί την πρώτη θέση ανάμεσα στα ψηλότερα χωριά της χώρας. Το πιο πιθανόν αυτήν την εποχή είναι να δεις τη Σαμαρίνα ντυμένη στα λευκά χτισμένη καθώς είναι σε ύψος από 1.450 έως 1.580 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας!
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, τον χειμώνα ήταν αδύνατον να φτάσεις με αυτοκίνητο έως εδώ, αφού ο χωμάτινος δρόμος θαβόταν κυριολεκτικά κάτω από το χιόνι.
Ετσι, με τα πρώτα κρύα του φθινόπωρου, τα «παιδιά της Σαμαρίνας» έφευγαν για τα πεδινά της Θεσσαλίας όπου και διαχείμαζαν μαζί με τα κοπάδια τους και άφηναν στο χωριό μόνο του τον φύλακα και τα άγρια σκυλιά του. Σήμερα ο δρόμος είναι ασφάλτινος και παρ' όλο που στο σύνολό του εκχιονίζεται τακτικά όλο τον χειμώνα, πανεύκολη διαδρομή δεν τη λες.
Ωστόσο, μέχρι τον μεσοπόλεμο, εδώ, κάτω από τις φτερούγες του Σμόλικα, είχε αναπτυχθεί μια μικρή ορεινή και ζωντανή πολιτεία με πληθυσμό που το καλοκαίρι άγγιζε τις 5.000 ανθρώπους, όπου λειτουργούσαν βιοτεχνίες ξυλογλυπτικής κατασκευής σαμαριών, κατεργασίας μαλλιού, τυροκομεία, καταστήματα γενικού εμπορίου, κρεοπωλεία, παντοπωλεία.
Δυστυχώς, μετά τις αλλεπάλληλες περιπέτειες που έζησε ο τόπος (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος, μετανάστευση), το χωριό άλλαξε ριζικά όψη. Σήμερα, ελάχιστες από τις παλιές, πέτρινες κατοικίες έχουν απομείνει πια, ενώ τα καινούργια κτίρια σπάνια ακολουθούν τις φόρμες της τοπικής αρχιτεκτονικής.
Το κυριότερο αξιοθέατο της Σαμαρίνας είναι η εκκλησία της Παναγιάς –η μεγαλύτερη Βασιλική της Πίνδου– με το αιωνόβιο πεύκο να ριζώνει στο ιερό της.
Σε μικρή απόσταση από το χωριό υπάρχουν διάφορες δασικές τοποθεσίες που αξίζει, αν ο καιρός το επιτρέπει, να τις προσεγγίσετε με τα πόδια. Οι πεζοπόροι θα περπατήσουν ώς το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, θα ανακαλύψουν (με συνοδεία οδηγού) την άγνωστη «Βάλια Κίρνα» (Κοιλάδα του Διαβόλου) με τον όμορφο καταρράκτη της «Απα Σπινζουράτα» (Κρεμαστό νερό).
Για πιο κοσμοπολίτικες «απολαύσεις» θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα της βόρειας Ελλάδας, χτισμένο σε υψόμετρο 1.750, απέχει από τη Σαμαρίνα 16 χιλιόμετρα.

▶ Πώς θα πάτε: Ερχόμενοι από τα Γρεβενά, που βρίσκονται επάνω στην Εγνατία οδό, στο ύψος του χωριού Αλατόπετρα, αφήνετε πίσω το κομβόι των οχημάτων που τραβά για το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας και συντονίζεστε με τις διαθέσεις του ασφαλτοστρωμένου πλέον δρόμου που ελίσσεται ανάμεσα σε δασωμένα διάσελα και γκρεμούς. Προσπερνάτε τα χωριά Αετιά, Φιλιππαίοι και καταλήγετε στη Σαμαρίνα (52 χλμ. από τα Γρεβενά, όλα σε άσφαλτο). Από τη Σαμαρίνα ασφάλτινος δρόμος οδηγεί προς τα υπόλοιπα χωριά του Σμόλικα, Φούρκα (14 χλμ.) και Κεράσοβο (24 χλμ.). Η διαδρομή είναι ονειρική, όμως αυτήν την εποχή θα είναι μάλλον αδιάβατη από το χιόνι και τον πάγο.

Βραδέτο, στη μοναξιά των βράχων

Βραδέτο, ένα φαρδύ καλντερίμι διατρέχει από άκρη σε άκρη το χωριό και ενδείκνυται για σύντομους περιπάτους | Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com

Μέχρι το 1974 το Βραδέτο, το ψηλότερο από τα σαράντα έξι χωριά του Ζαγοριού, επικοινωνούσε με τον έξω κόσμο με ένα καλντερίμι που είχε χτιστεί με μαεστρία στον κάθετο βράχο. Δεν υπήρχαν δρόμοι, ούτε συγκοινωνίες.
Τα λεωφορεία από τα Γιάννενα έφταναν στο Καπέσοβο. Εκεί κατέβαιναν οι χωρικοί, ζαλικώνονταν τα πράγματά τους ή τα φόρτωναν στα μουλάρια και ανηφόριζαν τα ατελείωτα σκαλοπάτια του φιδωτού καλντεριμιού.
Σήμερα το Βραδέτο, καθώς είναι χτισμένο σε ύψος 1.350 μέτρων, εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο απόμερα χωριά της Πίνδου, παρ' όλο που πλέον σε αυτό φτάνει ασφάλτινος δρόμος, ενώ διαθέτει και ξενώνα.
Οι πρώτοι οικιστικοί πυρήνες δημιουργήθηκαν από κτηνοτρόφους που ζούσαν στο γειτονικό χωριό Σκαμνέλι. Ετσι, από την αρχή το Βραδέτο ταύτισε την ύπαρξή του με την κτηνοτροφία, καθώς το βουνό της Τύμφης εξασφάλιζε πλούσια βοσκοτόπια. Το χωριό κυριολεκτικά μαγεύει τους επισκέπτες καθώς οι πέτρινες γειτονιές του μοιάζει να αιωρούνται στο χείλος του γκρεμού, ενώ προσφέρει πανώρια θέα.
Ενα φαρδύ καλντερίμι, που ξεκινά από τον ναό της Παναγίας –κτίσμα του 1799–, διατρέχει από άκρη σε άκρη το χωριό και ενδείκνυνται για σύντομους περιπάτους.
Αν διαθέτετε καλή φυσική κατάσταση θα πρέπει οπωσδήποτε να περπατήσετε τη ράχη της «Σκάλας», του πέτρινου μονοπατιού που συνδέει το Βραδέτο με το Καπέσοβο. Επίσης, από το Βραδέτο θα προσεγγίσετε με τα πόδια τη θέση «Μπελόη», ένα χαρακτηριστικό σημείο απ’ όπου θα απολαύσετε την αεροπορικών διαστάσεων θέα στο φαράγγι του Βίκου. Πρέπει, όμως, να προσέχετε καθώς αυτήν την εποχή κάποια σημάδια του μονοπατιού μπορεί να έχουν σκεπαστεί από το χιόνι.
Βέβαια από το Βραδέτο θα προσεγγίσετε χωρίς κόπο τα γνωστά επίσης θέρετρα του Κεντρικού Ζαγοριού, τα χωριά Τσεπέλοβο, Δίλοφο, Κήποι, Κουκούλι, ενώ θα δείτε τα ομορφότερα παλιά γεφύρια και τα σημαντικότερα λαογραφικά μουσεία.

▶ Πώς θα πάτε: Από την Αθήνα έως τα Γιάννενα θα διανύσετε 420 χλμ. μέσω Ρίου-Αντίρριου και της νεότευκτης Ιόνιας οδού πληρώνοντάς φυσικά τα τσουχτερά διόδια, που αγγίζουν τα 80 ευρώ (με την επιστροφή). Από τη Θεσσαλονίκη, μέσω Εγνατίας οδού, θα χρειαστεί να καλύψετε 260 χλμ. Από Ιωάννινα θα κατευθυνθείτε προς Καλπάκι και θα στρέψετε δεξιά προς τα χωριά του Κεντρικού Ζαγοριού.

Θα περάσετε τις διασταυρώσεις για Μονοδέντρι, Κήπους και αμέσως μετά το Καπέσοβο θα ανηφορίσετε για 9 χιλιόμετρα ώς το Βραδέτο (Ιωάννινα - Βραδέτο 50 χλμ.).
Προσοχή αυτήν την εποχή, ακόμη και αν ξεκινήσετε με καλοκαιρία, οι αντιολισθητικές αλυσίδες είναι σημαντικό να υπάρχουν στο πορτμπαγκάζ του αυτοκίνητου.

Μαγούλιανα, στη στέγη της Αρκαδίας

Μαγούλιανα, ένα πετρόχτιστο χωριό με εντυπωσιακά αρχοντικά που φέρουν το αποτύπωμα των Λαγκαδινών μαστόρων |

Αφήνοντας πίσω την εθνική οδό Τριπόλεως - Κορίνθου, ο δρόμος τραβά ανατολικά για τα χιονοχώρια της Γορτυνίας. Πρώτα συναντάμε την Κάψια, μετά το Λεβίδι και ακολουθεί η κοσμοπολίτικη Βυτίνα και οι ορεινοί δρόμοι συνεχίζουν για Δημητσάνα, Αλωνίσταινα, Ελάτη, Λαγκάδια. Ομως το ψηλότερο χωριό του Μοριά είναι τα Μαγούλιανα, που απέχουν μόλις έντεκα χιλιόμετρα από τη Βυτίνα και βρίσκονται χτισμένα σε ύψος 1.350 μέτρων.
Τον 16ο αιώνα, όταν ο Μοριάς μαστιζόταν από τις επιδρομές των Aλβανών της Ηλείας, τους τρομερούς ληστές Λαλαίους, κάποιοι αγρότες, που δεν άντεξαν άλλο, αναζήτησαν καταφύγιο και ασφάλεια εδώ, σε αυτήν την απρόσιτη κόχη των Αρκαδικών βουνών, για να στήσουν ξανά τις ζωές τους. Ετσι δημιουργήθηκαν τα Μαγούλιανα, ένα όμορφο χωριό με εντυπωσιακά αρχοντικά και εκκλησίες που φέρουν το αποτύπωμα της τέχνης των Λαγκαδινών μαστόρων.
Ανάμεσα στα γεροδεμένα σπίτια με τους δύο και τρεις ορόφους ξεχωρίζει, χτισμένη ήδη από τον 17ο αιώνα, η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με το λεπτοδουλεμένο και επιχρυσωμένο τέμπλο, έργο του Ηπειρώτη ξυλογλύπτη Χριστόδουλου.
Ψηλότερα στην κορφή του απόκρημνου λόφου διακρίνονται υπολείμματα βυζαντινού κάστρου, γνωστό στους αρχαιολόγους ως «Γορτυνιακό δυναμάρι» ή «Αργυρόκαστρο», ενώ η ντόπιοι το αποκαλούν και «Ανδρόκαστρο».
Στο χωριό υπάρχει ταβέρνα και παραδοσιακό καφενείο. Περισσότερες επιλογές στη διαμονή και στο φαγητό θα βρείτε στο Βαλτεσινίκο (με το οποίο έχουμε ασχοληθεί εκτενώς σε παλαιότερο άρθρο) και φυσικά στη Βυτίνα.
Από τα Μαγούλιανα θα προσεγγίσετε το χωριό Λάστα (6 χλμ.) ακολουθώντας ασφάλτινο οδόστρωμα (όταν χιονίσει, προσοχή στον πάγο).
Στη Λάστα (υψόμ. 1.050), στην πλατεία με τα γιγαντόκορμα πλατάνια δεσπόζει ο επιβλητικός ναός του Αγίου Γεωργίου του 1876 (έργο του Λαγκαδιανού μάστορα Γιάννη Γαρδίκα) με ανοιχτή θέα στα βουνά της Αρκαδίας.

▶ Πώς θα πάτε: Τα Μαγούλιανα απέχουν 205 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Θα χρησιμοποιήσετε τον εθνικό δρόμο Αθηνών - Κορίνθου Τριπόλεως και θα στρίψετε μετά τα διόδια όπως δείχνουν οι ταμπέλες για Βυτίνα. Η διαδρομή από Βυτίνα μέχρι Μαγούλιανα, αν και εκχιονίζεται συχνά, χρειάζεται προσοχή καθώς λόγω υψομέτρου πιάνει χιόνι και πάγο.

 Διαμονή

 

Αν επισκεφθείτε την Αρκαδία, οπωσδήποτε αξίζει μια βόλτα ώς το χιονοδρομικό κέντρο του Μαινάλου | Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com

Σαμαρίνα:

• «La Noi» (τηλ.: 24620-95660).
• «Αριστομένης» (τηλ.: 24620-95278).
• «Ξενώνας Κυπαρίσσης» (τηλ.: 24620-95253).

Μαγούλιανα:
Καθώς στα Μαγούλιανα αυτήν τη στιγμή ο ξενώνας δεν λειτουργεί, είναι προτιμότερο να επιλέξετε τη Βυτίνα, όπου οι δυνατότητες για διαμονή είναι πολλές.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• «Grand Vytina» (τηλ.: 27950-22977).
• «Αρχοντικό Νικολόπουλου» (τηλ.: 27950-22274).
• «Ευ ζην» (τηλ.: 27950-22130).
• «Θέα Μαίναλου» (τηλ.: 27950-22190).

Βραδέτο:

• «Το μπαλκόνι του Ζαγοριού» (τηλ.: 26530-71702, www.balkonizagoriou.gr ).
• Eναλλακτικά μπορείτε να μείνετε στο Καπέσοβο όπου υπάρχουν οι παραδοσιακοί ξενώνες «Θουκιδίδης» (τηλ.: 6979983798) και «Μουσαφίρ Οντάς» (τηλ.: 26530-71727).

 Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com