Μάνη

Η Βάθεια είναι ένας από τους πιο αυθεντικούς οικισμούς της Μάνης

Ο Γερολιμένας είναι ένα γραφικό ψαροχώρι της Μάνης

Στη Μέσα Μάνη κυριαρχεί το τραχύ και άγονο τοπίο

Η Μάνη έχει άφθονες ήσυχες παραλίες με ψιλό βοτσαλάκι

Το πανέμορφο Λιμένι είναι ένας από τους κυριότερους τουριστικούς πόλους της Μάνης

Η Μάνη είναι ένας από τους ωραιότερους τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας

Η Μάνη τον Αύγουστο είναι γεμάτη νοστιμότατα γλυκά φραγκόσυκα

Η Μάνη προς το παρόν γλίτωσε από τη μάστιγα της ομπρελοξαπλώστρας

Στη Μάνη βρίσκεται και το πανέμορφο Σπήλαιο Διρού

Η Βάθεια είναι ένας από τους πιο αυθεντικούς οικισμούς της Μάνης

Η Μάνη είναι μία περιοχή που βρίσκεται στην Πελοπόννησο. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για το μεσαίο από τα τρία "δάχτυλα" (ή "πόδια"), του νοτίου τμήματος του Μοριά. Η χερσόνησος αυτή καλύπτεται από τις νότιες απολήξεις του όρους Ταΰγετος. Καταλήγει στο ακρωτήριο Ταίναρο, το νοτιότερο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Βρέχεται από το Λακωνικό και το Μεσσηνιακό Κόλπο. Το κομμάτι της Μάνης που ανήκει στη Λακωνία αποτελεί ο Δήμος Ανατολικής Μάνης, ενώ το κομμάτι εκείνο που ανήκει στη Μεσσηνία αποτελεί ο Δήμος Δυτικής Μάνης.

Ο Γερολιμένας είναι ένα γραφικό ψαροχώρι της Μάνης

Η Μάνη επίσης γεωγραφικά χωρίζεται συνήθως σε "Έξω Μάνη" και "Μέσα Μάνη". Η Έξω Μάνη είναι η Μεσσηνιακή Μάνη, ενώ η Μέσα Μάνη είναι η Λακωνική Μάνη. Αυτή η τελευταία (η Μέσα) διακρίνεται με τη σειρά της σε Προσηλιακή Μάνη (η περιοχή που βλέπει στο Λακωνικό Κόλπο) και Αποσκιερή Μάνη (η περιοχή που βλέπει στο Μεσσηνιακό Κόλπο). Οι διαιρέσεις αυτές είναι απλώς γεωγραφικές. Ιστορικά η Μάνη ήταν ανέκαθεν ένα ενιαίο πολιτισμικό σύνολο, με την ιδιαίτερη κουλτούρα της και τη μοναδική της αρχιτεκτονική ταυτότητα. Τι είναι λοιπόν η Μάνη; Ένας απίθανος συνδυασμός από πέτρες, φως, λιόδεντρα και θάλασσα.

Στη Μέσα Μάνη κυριαρχεί το τραχύ και άγονο τοπίο

Την Έξω Μάνη διασχίζει ο στενός και γεμάτος στροφές παραλιακός επαρχιακός δρόμος, που ξεκινά από την Καλαμάτα και συνεχίζει νότια προς Καρδαμύλη, Στούπα, Οίτυλο και Αρεόπολη. Στη διαδρομή αυτή το μάτι του ταξιδευτή απολαμβάνει τον αέναο συνδυασμό του πράσινου με το μπλε. Από τη μια μεριά τα ελαιόδεντρα, τα πεύκα και τα κυπαρίσσια, από την άλλη το βαθυγάλαζο του Μεσσηνιακού Κόλπου. Το τοπίο όμως αλλάζει δραματικά στη Μέσα Μάνη. Ο κύριος δρόμος ξεκινά από την Αρεόπολη διαγράφοντας τον κύκλο της χερσονήσου. Εκεί πρωταγωνιστούν εκτάσεις άγονες, άνυδρες και ακαλλιέργητες. Οι ανεμοδαρμένες γυμνές πλαγιές σβήνουν απότομα σε παραλίες ως επί το πλείστον βραχώδεις. Πιο ανατολικά το τοπίο γαληνεύει. Ο δρόμος καταλήγει στο Μαυροβούνι και το Γύθειο, περνώντας δίπλα από κάποιες παραλίες με χρυσαφένιες αμμουδιές (μία εξ αυτών αποτελεί και "μαιευτήριο" για τη χελώνα Caretta Caretta). Λίγο πιο βόρεια από το Γύθειο βρίσκονται τα Μπαρδουνοχώρια, στα οποία θα αφιερώσουμε στο μέλλον μία ξεχωριστή ανάρτηση.

Η Μάνη έχει άφθονες ήσυχες παραλίες με ψιλό βοτσαλάκι

Το τραχύ ανάγλυφο του εδάφους της Μάνης αναμφισβήτητα έχει επιδράσει άμεσα και στη σφυρηλάτηση του χαρακτήρα των κατοίκων της. Οι Μανιάτες ζούσαν σε μικρές κλειστές ανδροκρατούμενες κοινωνίες. Ήταν άνθρωποι σκληροί, αυστηροί, οξύθυμοι, λιγομίλητοι αλλά και ειλικρινείς. Εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να σέβονται απόλυτα την οικογενειακή τους τιμή και να τηρούν ευλαβικά τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά τους. Είναι περήφανοι για την ιστορία των προγόνων τους και της πατρίδας τους και αγαπούν υπέρμετρα τον τόπο τους. Παλαιότερα, ένα πασίγνωστο "έθιμο" της Μάνης ήταν και ο "γδικιωμός", δηλαδή η εκδίκηση. Η αντιδικία για κάποια προσβολή ή κάποιο έγκλημα οδηγούσε συχνά ολόκληρες οικογένειες σε μακροχρόνια μεταξύ τους βεντέτα με... μακάβριες συνέπειες. Σήμερα βέβαια όλα αυτά αποτελούν παρελθόν...

Το πανέμορφο Λιμένι είναι ένας από τους κυριότερους τουριστικούς πόλους της Μάνης

(φωτ. Peter Kock)

Λέγεται συχνά ότι η Μάνη δεν υποδουλώθηκε ποτέ σε ξένους κατακτητές. Αυτό βέβαια δεν είναι ακριβές. Εκείνα που είναι αντικειμενικά αποδεκτά είναι η ένταξη της Μάνης σε ειδικό προνομιακό καθεστώς και οι αδιάκοποι αγώνες των Μανιατών για να διατηρήσουν ελεύθερη την πατρίδα τους. Σπουδαία επιτυχία αποτελεί η ανακήρυξη της Μάνης το 1770 (με τη στήριξη της Ρωσίας) σε ημιαυτόνομη ηγεμονία. Οι περήφανοι Μανιάτες διατείνονται με καμάρι ότι η επανάσταση του '21 ξεκίνησε από τα δικά τους χώματα. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, στην Αρεόπολη έγινε δοξολογία στις 17 Μαρτίου 1821, ευλογήθηκε η σημαία της Μάνης και αμέσως μετά σήκωσαν τα όπλα οι πρώτοι επαναστάτες υπό την ηγεσία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Η Μάνη είναι ένας από τους ωραιότερους τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας

Οι περίφημοι μανιάτικοι πύργοι συνθέτουν ένα ιδιαίτερο μεσαιωνικό αρχιτεκτονικό σύνολο, που όμοιό του δεν απαντάται αλλού στην Ελλάδα. Πρόκειται για διάσπαρτες πέτρινες πανύψηλες κατασκευές, που χρησιμοποιήθηκαν ως φρουριακής μορφής κατοικίες και είχαν σαφή οχυρωματικό χαρακτήρα. Συνήθως είναι συμπαγή κυβόσχημα αρχοντόσπιτα, με μεγάλα πέτρινα αγκωνάρια, με πολεμίστρες, με ζεματίστρες, με επάλξεις, με προμαχώνες κλπ. Στο εσωτερικό τους είχαν υπνοδωμάτια, κουζίνα, κελάρια, αποθήκες κλπ. Δυστυχώς στο διάβα του χρόνου κάποιοι πύργοι έχουν καταρρεύσει, εντούτοις διατηρούνται ακόμη σε άριστη κατάσταση εκατοντάδες άλλοι, που μαγνητίζουν το ενδιαφέρον του επισκέπτη. Σήμερα αρκετοί μανιάτικοι πύργοι έχουν ανακηρυχθεί διατηρητέα μνημεία, ενώ άλλοι έχουν αναστηλωθεί και λειτουργούν ως ξενώνες ή εστιατόρια.

Η Μάνη τον Αύγουστο είναι γεμάτη νοστιμότατα γλυκά φραγκόσυκα

(φωτ. Πέτρος Χασάπης)

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό, οι Μανιάτες σταδιακά εγκαταλείπουν τον τόπο τους αναζητώντας την τύχη τους στα μεγάλα αστικά κέντρα ή ακόμη και στο εξωτερικό, κυρίως στην Αμερική. Τα περισσότερα χωριά αδειάσανε και μετατράπηκαν σε υπαίθρια μουσεία, όπως π.χ. η Βάθεια, η Λάγια, το Σταυρί, η Κοίτα, τα Σκαλτσοτιάνικα, η Νόμια, τα Μουντανίστικα, οι Άνω Μπουλαριοί, ο Λεοντάκης τα Αλτομιρά, τα Λουκάδικα, τα Συχαλάσματα κλπ. Έτσι εξηγείται εν πολλοίς και η διατήρηση της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας αυτών των οικισμών. Εάν δεν είχαν εγκαταλειφθεί, το πιθανότερο είναι να είχαν ισοπεδωθεί εις το όνομα της άναρχης και αυθαίρετης ανοικοδόμησης, της αντιπαροχής και του μπετόν αρμέ...

Η Μάνη προς το παρόν γλίτωσε από τη μάστιγα της ομπρελοξαπλώστρας

Απαραίτητη για όσους κάνουν τουρισμό στη Μάνη θεωρείται και η επίσκεψη στο Σπήλαιο Διρού, ένα από τα ομορφότερα λιμνοσπήλαια του κόσμου. Ξεχωριστή εμπειρία αποτελεί η περιήγηση με βάρκα, μέσα από διαδαλώδεις υδάτινους διαδρόμους, διασχίζοντας αίθουσες στολισμένες με πολύχρωμους σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Οι επισκέπτες χωρίζονται σε ομάδες των 8 ατόμων και επιβιβάζονται σε βάρκες, τις οποίες κουμαντάρουν εκπαιδευμένοι υπάλληλοι, που εκτελούν χρέη οδηγού και ξεναγού. Η τουριστική διαδρομή έχει μήκος περίπου 1.500 μ. Η ξενάγηση διαρκεί περίπου 45 λεπτά. Η θερμοκρασία στο σπήλαιο είναι σταθερή όλο το χρόνο (περίπου 17°C - 18°C).

Στη Μάνη βρίσκεται και το πανέμορφο Σπήλαιο Διρού

(φωτ. Μάνος Σπυριδάκης)

Μάνη: Φαγητό στις πέτρινες πολιτείες

επιλογές από arttable.gr

Γυρίζουμε τη Μάνη με πυξίδα τη γεύση. Καρδαμύλη, Γύθειο, Λιμένι, Αρεόπολη. Εδώ βρίσκονται μερικά από τα καλύτερα εστιατόρια και ταβέρνες της χώρας. Καλοαναθρεμμένα κοπάδια μπαίνουν στη γάστρα ή στον ξυλόφουρνο, αμόλυντα λαχανικά στην κατσαρόλα και θησαυροί της θάλασσας φτάνουν καθημερινά στις κουζίνες τους και σερβίρονται σε τραπέζια δίπλα στο κύμα.

Ο Τάκης

Οι φανατικοί του ορκίζονται πως ο Τάκης είναι από τις καλύτερες ψαροταβέρνες της χώρας. Σε ιδανική τοποθεσία πάνω στο βράχο, μπροστά στη θάλασσα με θέα τον οικισμό μετατρέπεται σε hot spot ώρα που δύει ο ήλιος. Τα μυστικά της επιτυχίας του για πάνω από δύο δεκαετίες είναι τρία: το ολόφρεσκο ψάρι, το μαεστρικό ψήσιμο σε κρούστα από χοντρό αλάτι στα κάρβουνα και το μανιάτικο ελαιόλαδο που μπαίνει αποκλειστικά στην κουζίνα του. Από τις σπεσιαλιτέ η μακαρονάδα με κωλοχτύπα. Λιμένι, τηλ.: 27330 51327, 51223, από €25 το άτομο (κεντρική φωτο)

`
 
Ταβέρνα της Λέλας

Χωρίς αμφιβολία αποτελεί την πιο διάσημη ταβέρνα της περιοχής. Φημίζεται για τα μαγειρευτά της, τα οποία είναι μετρημένα έτσι ώστε να είναι πάντοτε τέλεια και ολόφρεσκα όπως τα θέλει η ίδια. Εξαιρετικός μουσακάς και μοσχαράκι στιφάδο. Μη χάσετε την σπεσιαλιτέ της: το λεμονάτο χοιρινό με δενδρολίβανο. Απίστευτα τρυφερό, νόστιμο και με εξαιρετική σάλτσα. Καρδαμύλη, τηλ.: 27210 73541, από €15 το άτομο.

Κυρίμαι

Ελληνική δημιουργική κουζίνα με βάση τα ντόπια υλικά που εναλλάσσονται ανάλογα με τις εποχές. Τα απολαμβάνεις αναπαυτικά στη βεράντα πάνω στο κύμα με φόντο τους τεράστιους βράχους και τις σπηλιές του Κάβο Γκρόσο. Στο κελάρι του φυλάσσονται προσεκτικά επιλεγμένα ελληνικά κρασιά. Γερολιμένας, τηλ.: 27330 54288, kyrimai.gr, από €30 το άτομο.

Μπάρμπα Πέτρος

Παλιό οινομαγειρείο, μικρό και ατμοσφαιρικό, στο κεντρικό δρομάκι από την πλατεία προς τον Ταξιάρχη στην Αρεόπολη. Εδώ και δεκαετίες φημίζεται για το αυθεντικό φαγητό που μοιάζει κατευθείαν βγαλμένο από την κατσαρόλα της μανιάτισσας γιαγιάς. Φαγητά της κατσαρόλας, αρνίσια παϊδάκια, τηγανιτά κολοκυθάκια, δικό τους ψητό γουρουνόπουλο, ωραίες σαλάτες και χύμα Μονεμβασιώτικο κρασί. Το ψητό γουρουνόπουλο είναι από τα δικά τους και οι τηγανητές πατάτες χειροποίητες. Αρεόπολη, τηλ. 27330 51205, από €15 το άτομο.

Saga 

Ψαροταβέρνα δίπλα στη θάλασσα, στην παραλία Γυθείου, με θέα τον λακωνικό κόλπο και το νησάκι Κρανάη. Από τον πάγκο με τα ολόφρεσκα ψάρια διαλέγουμε ανάμεσα σε σαργούς, τσιπούρες και λυθρίνια, αλλά δεν λέμε όχι και στο νοστιμότατο χταποδάκι στα κάρβουνα, που συνοδεύουμε με βραστά λαχανικά. Δοκιμάστε οπωσδήποτε την πλούσια ψαρόσουπα με μπόλικο λεμόνι. Τζανή Τζανετάκη, Γύθειο, τηλ.: 27330 21358, sagapension.gr, από €20 το άτομο.

Κουρμάς

Σταθερή αξία στο Λιμένι από το 1989 για ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά που ξεφορτώνουν καθημερινά τα καΐκια των ντόπιων ψαράδων. Την τιμητική τους έχουν η αστακομακαρονάδα, οι γαρίδες και οι καραβίδες. Διαθέτει και πλήρως ανακαινισμένα δωμάτια, στα οποία σερβίρεται παραδοσιακό πρωινό. Λιμένι, τηλ.: 27330 51595, από €15 το άτομο.

Μαύρος Πειρατής

Φημισμένη ψαροταβέρνα γνωστή και ως “Νίκος”, στο ομορφότερο σημείο του γραφικού κολπίσκου του Νέου Οιτύλου. Από το τραπέζι σας θα παρελάσουν ψάρια, θαλασσινά, αστακομακαρονάδα, οστρακοειδή και όλα τα σχετικά μεζεδάκια που ευωδιάζουν θάλασσα. Τα καλούδια τα ξεφορτώνει καθημερινά το οικογενειακό καΐκι. Μη χάσετε τα μπαρμπούνια και την πλούσια ψαρόσουπα. Παραλία Νέου Οιτύλου, τηλ.: 27330 59363, από €25 το άτομο.



Ελιές

Το εστιατόριο του ομώνυμου ξενώνα βρίσκεται μπροστά στην βοτσαλωτή παραλία Ριτσά, με τραπεζάκια απλωμένα στη σκιά των ελαιόδεντρων. Θα βρείτε νόστιμα μαγειρευτά, μεζεδάκια αλλά πιάτα της ώρας. Ο Σταύρος και η Φανή θα σας σκλαβώσουν με την ευγένειά τους. Καρδαμύλη, τηλ.: 27210 73140, από €12 το άτομο.

Λιθόστρωτο

Απέναντι από τους Ταξιάρχες με τραπεζάκια έξω, δίπλα στην όμορφη εκκλησία. Ο χώρος λιτός και ευχάριστος και τα φαγητά της κυρίας Μαρίας καλομαγειρεμένα. Ωραίος κοκκινιστός κόκορας με μακαρόνια και πεντατρύφερο κατσικάκι με αγκινάρες οι σπεσιαλιτέ. Είναι ανοιχτό από το πρωί και σαν καφενείο για μερακλίδικο καφέ και μεζέδες με ούζο Λακωνίας. Πλατεία 17ης Μαρτίου, Αρεόπολη, τηλ. 27330 54240, από €15 το άτομο.



Καραβόπετρα
Παραδοσιακή ταβέρνα πάνω στη θάλασσα για φρέσκο ψάρι και κρεατικά, όλα με τη φροντίδα του κυρίου Νίκου. Από τα πολλά ορεκτικά ξεχωρίζουν οι κεφτέδες που είναι πάντα ζουμεροί, ενώ από τα κυρίως το χοιρινό με σέλινο, το αρνάκι φρικασέ και τα ψητά της ώρας. Σερβίρει και πρωινό και καφέδες. Στην ταβέρνα θα βρείτε παραδοσιακά προϊόντα και βότανα της Μάνης όπως φρέσκο κρέας βιολογκό, χόρτα εποχής, σύγκλινο, λάδι, μέλι, τσάι Ταϋγέτου, ελιές, φασκόμηλο, κρίθαμο, φέτα, μέντα και βάλσαμο. Παραλία Νέου Οιτύλου, τηλ.: 6945 395311, από €12 το άτομο.

Φάρος του Παντελή
Ψαροταβέρνα με ωραία βεράντα πάνω από τη θάλασσα. Ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά όπως σαργός πελαγίσιος, συναγρίδα, μπαρμπούνι, χταπόδια και καλαμαράκια. Δεν λείπουν τα κρέατα της ώρας και οι δροσερές σαλάτες. Δοκιμάστε τη σούπα από σκορπιό που ευωδιάζει ιώδιο και λεμόνι. Καραβοστάσι, Οίτυλο, τηλ.:27330 59204, από €20 το άτομο.

Ο Πότης
Ακόμα κι αν είστε περαστικοί, αξίζει να σταματήσετε τουλάχιστον για ένα ουζάκι. Δίπλα στο λιμεναρχείο, στην παραλία του Γυθείου, ο Πότης (κατά κόσμον Παναγιώτης) και η γυναίκα του Αθανασία σερβίρουν ό,τι πιο φρέσκο βγάζει καθημερινά το καΐκι, αλλά και αρκετά μαγειρευτά. Μυδοπίλαφο, γαριδομακαρονάδα και ντολμαδάκια μερικά από τα καλύτερα πιάτα. Γύθειο, τηλ.: 27330 23245, από €15 το άτομο.